| Abdyl KADOLLI: Lirika e Fehmi Berishës |
| Publikuar më 02 tetor, 2012 në orën 19:10 ( ) |
Prof. Abdyl Kadolli | Kulturë | |
|
|
|
Fehmi Berisha njihet më shumë si luftëtar i lirisë, i burgosur politik në Demonstratat 1981 dhe pjesëtar i Ushtisë Çlirimtare të Kosovës në vitet historike 1998-1999. Tash e njohim edhe profilin e tij letrar me dy vëllimet poetike “ Vala e solli nimfë”, 2010 dhe “Netët pikojnë dhembje”, 2012, të dyja botime të “Nositit” të Prishtinës. Poeti Fehmi Berisha vjen me këto dy vëllime si një poet i talentuar dhe i formuar, me stilin e vet të ligjërimit poetik.
TREKËNDËSHI POETIK
Lirika e Fehmi Berishës është e frymëzuar, si reagim shpirtëror dhe fiksion poetik ndaj botës që e rrethon. Atdheu, liria dhe dashuria janë tri motivet që krijojnë trekëndëshin poetik të lirikës së tij.
Atdheu
Ideali i përmasës së plotë të atdheut përshkon lirikën e Fehmi Berishës, jo me ndonjë patetikë e retorikë epike, por me një ligjërim të natyrshëm lirik.
Në lirikat e atdhedashurisë poeti këndon qëndresën, zgjimin, lirinë, identitetin e vetëdijen kombëtare. Të këtilla janë lirikat në vëllimin “Vala e solli nimfë “: “ Pranverë ‘81,”Ngrihu!”, “Bungu i Dyzit”,” Dua një kostum”, “Nën këmbë më rrotullohen gjurmë të arta”, “Me një degë trëndafili në gojë”, “Dua të kërcej vallen e Osman Takës” “Ma jep bekimin mike” , “Nëntori i tretë “ etj.
Poeti kërkon shenjat e identitetit kombëtar:
“Gjakun tim dua, gjuhën, këngën, vallen...” /Dua një kostum/.
Dy poezi për Çamërinë janë dhembshuria për tragjikën e saj:
“Na bashkon gjuha, kënga, Kosovë e Çamëri janë Një!” / Dua të kërcej vallen e Osman Takës/.
“Rrugën e ndaluar dua të shkel tek ti Çamëri
E të mbath opingat me xhufka të kuqe.” / Ma jep bekimin mike/.
Atdheu është: “aty ku mprehej fjala e zgjohej peshë liria”.
Këtu ther dhembja poetike për skajet e prera dhe përdhosjen e atdheut:
“Kam frikë kalorësit e ligësive, Atë gajasje të tyre! Më dhemb përulja mbi këto plasaritje.”
Liria
Motivi i lirisë përshkon lirikën e Fehmi Berishës si frymë e lëvizjes për identitet e qenie kombëtare. Gjakimi i lirisë është si frymëmarrje:
“Oh, dua t`i fryj tymit, pluhurit, emblema ime Trojë-Dardani!” /Rrënja/ Mirëpo, liria është e shtrenjë dhe në gjak i ka rrënjët:
“Shpërndanin rrebesh, breshër, shpërndanin stuhi
Gjuanin plumba në horizont, zogjtë i vrisnin
Eshtrat kërcenin fort, kërcenin mbi faqe të historisë...!”/ / Pranverë ’ 81/;
Në këtë ndeshje historike ngrihet edhe kushtrimi i poetit:
“Ngrihu, ngrihu Kosovë e gjakut” /Ngrihu!/.
Disa lirika në vëllimin “Netët pikojnë dhembje” janë përkushtime për bashkëveprimtarët e dëshmorët e lirisë. Në poezinë “Zogjtë” Demaçi bëhet simbol i lirisë:
“Lidhi vetëtimat e fluturoi,
Qafës së Malit të na sillte rreze”.
Liria: “duke matur dritën me gjak” /Lidhje udhët me një ylber/ .
Flijimi: “ratë të mplakur u zgjuat të rinj.”
Idealet e lirisë nuk përputhen kurrë me realitetin e vrazhdë, por janë dritë shpirtërore për ta ndryshuar atë.
“ Të verbrit me sy prej kashte Hapin varrin e vet.” /Kortezh i lënduar/ Shpërthen revolta e poetit për makutërinë e sotme dhe ironinë e fatit:
“Ngodhësirat e gjalla majat gjakojnë, i vënë syze buzëqeshjes hipokrite me pamje engjëlli –meitët!”/ /Meitët e gjallë/.
Poeti mallkon idhujt e rrejshëm, natën, mjegullën, korbat, qentë...
“Lirinë ma pështyve nëpër dekada Ti, njeri gazetash! Më lehe zyrave dje, Më leh sot...” / Ti njeri gazetash/
Dashuria
Poeti Fehmi Berisha kultivon me ndjesi lirikën erotike, duke trajtësuar bukur edhe lojën e dashurisë. Zakonisht, urtakët e trimat janë edhe dashnorë të mëdhenj të lirisë e të femrës.
Aty dashuria shprehet si një ndjenjë që krijon drejtpeshimin e jetës dhe si dramë shpirtërore e mallit, miqësisë, kujtimit, ëndrrës e zhgënjimit. Në vëllimin e parë “Vala e solli nimfë” shquhen lirikat e dashurisë: “Arsye apo ndjenjë”, “Sonte dua”, “Pëshpëritje shpirtrash”, “Qenia ime mëkatare”,” Kur këndon Dea”, “Vala e solli nimfë”, “Sytë”, “Trazimi”, “Ndeshja e valëve”,” Ëndrrës së zgjuar rebele”, “ Shpirtrave buzëlënduar” dhe “ Më vjen si imazh zjarrdashurie”.
Erotike janë edhe lirikat në vëllimin e dytë
“Netët pikojnë dhembje”: “Fjalët mbetën të pathëna”,” Të kërkoj syrin, nuse”,” Ata sy”, “Këmishë pranvere” etj. Në lirikën “Vrasja e çasteve” poeti shenjon edhe vetë metamorfozën e dashurisë: “Ah, dashuri, je etja, dhimbja, ankthi” /Prush e ngricë/. Erotika e poetit është mjaft sensuale me bukurinë e magjinë e saj.
Dashuria bëhet edhe masë e kohës:
“Mate kohën me veten, Me dashuri mate, Të mos e shembin stinët.” /Mate kohën me dashuri/
Dashuria është e çiltër dhe e lirë: “E thonë se dashuria nuk ka dyer as dritare” /Shpirtrave buzëlënduar/.
Kanë më shumë intonime refleksive lirikat: “Dallëndyshja”,” E lidh jelësh”, “T’i ndezim yjet natës” etj.
Kënga
Poezia është një dritë shpirtërore rrezëlluese, që reflekton gjithherë diç të re dhe nuk imiton botën. Poeti Fehmi Berisha e indentifikon këngën me harpën, kitarën, ngjyrat, frymën, buzëqeshjen e cicërimën, si një mahnitje estetike. Ai e koncepton poezinë edhe si shtegtim e çlirim: “Mbi male ec të ikim, kënga ime, ec të ikim qiellit në freski, derisa lumin e pistë ta shpëlajë gurra e vet.” /Digjen për atdhe/ Ndonjëherë kënga konceptohet edhe si flijim e zhgënjim:
Ndodh, që bilbilin ta vdesë Kënga e vet e violina të djegë telat e saj, kur mendon se është bërë orkestër.” .” /Violina djeg telat e vet/ Kumbon si një testament poetik vargu: “Dhe nëse vdes, të vdes këngë, të vdes simfoni!”
Lirika e Fehmi Berishës grish jo vetëm me motivet që këndon, por edhe me stilin e ligjërimit dhe ritmin e natyrshëm, që e bën me vlera artistike dhe një zë të veçantë në lirikën tonë të re. Vargu poetik i Fehmi Berishës është mjaft i kondensuar, ndërsa shprehja e pasur figurativisht. Metafora është gjuhë e poezisë dhe ajo duket në fjalët: natë, mjegull, hije ,korba, prush, dritë, ylber, jele, petale, ujëvarë, flokë, valë, ishull.
Të këtilla janë edhe simbolet bung, rrënjë, eshtra etj.
Finesat poetike janë mjaft të dukshme:
“Jep e merr e merr jep, fjalë zjarri” /Pëshpëritje shpirtrash/
“Vala valëzon valën, ku deti qiellin rrok” /Sonte dua/
Në lirikën e poetit nuk mungojnë as shprehjet idiomatike: “zë në thua, shkel syrin, zgjohet peshë” dhe kompozitat hijevalë, hijedritë, hijezezë, dritëhënë etj.
Besianë, 4 gusht 2012
|
Vërëjtje: Artikujt e botuar në albaniapress.com nuk shprehin domosdoshmërisht mendimet e stafit moderues! |
| Vlerësimi juaj për lajmin |
 |
|
|
|
|
| I keq |
I dobët |
I mirë |
Shumë i mirë |
I mrekullueshëm |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
| Është vlerësuar nga 36 vizitorë |
| Lexuar:
1,090 herë
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| NDËRMJETËSIME LETRARE |
E mart, 13 prill 2021 - 22:06
Shtëpia Botuese “ARMAGEDONI”, në prishtinë nxori nga botimi librin: “NDËRMJETËSIME LETRARE – për krijimtarinë e Arif Molliqit”, me autor S... |
| Ja çfarë mendonte Faik Konica për Shqipër... |
E premt, 09 prill 2021 - 00:54
Kush më mirë se Faik Konica mund të perifrazojë shqiptarët ashtu siå ato ishin dhe janë. Ai ishte jo vetëm një nga njerëzit më të ditur dhe më... |
më shumë nga - Kulturë » |
|
|
|
|
|
