| Drama “Gjegj Kastriotit-Skënderbeut” nga gjuha e dokumenteve |
| Publikuar më 20 shtator, 2018 në orën 00:29 ( ) |
Prof. Hazir Mehmeti | Intervista | |
|
|
|
550 vjet nga Kryeheroi shqiptar Gjergj Kastriotit – Skënderbeu
Intervistë me Aktorin dhe regjisorin e njohur Xhevat Limani (nga Hazir MEHMETI, Vjenë)
“Mbi dyqind burime për këtë vepër të shkruar dhe çdo fjalë aty është e mbështetur në faktografi. Një nga motivet kryesore që dua të sjell është mesazhi në politikën shqiptare është kjo, se Gjergj Kastriotit-Skënderbeu, ka folur me diplomat të huaj pa protokoll, pa përkthyes në shtatë gjuhë.UÇK mori si elemente pozitive nga strategjia e Gjergj Kastriotit – Skënderbeu gjë që u çmua shumë në nivele botërore”.
Aktualiteti i një interviste me shkas plotësohet me rastin e 550 vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit – Skënderbeu. Aktori dhe regjisori i madh shqiptar, Xhevat Limani, ringjalli porosinë e kryeheroit tonë si autor i veprës dhe aktor që flet me zemër e shpirt të krye personazhit dhe siç e thotë ai “nuk i kemi dal borxhit kryetrimit”. Publiku shqiptar u rifreskua nga afër me veprën madhore të Gjergj Kastriotit – Skënderbeu.
Xhevat Limani: “Së pari e falënderoj publikun shqiptarë në Vjenë, kam pasur gjithmonë dëshirë dhe ëndërr që të prezantoj në Vjenë dhe më gjerë, jo vetëm me teatër por konkretisht SKËNDERBEUN për hir të atij borxhi të madh, të asaj Embleme, kur dihet se austriakët këtu mbajnë shpatën dhe përkrenaren e kryeheroit tonë kombëtar. Ia arritëm me disa mundime që ta sjellim këtu dhe më këtë rast dua të falënderoj zj. Drita Cacaj, Zj. Shpresa Kamberin dhe Z. Safet Sadikun. Ne sollëm shfaqjen në mesin e disa qyteteve të njohura nëpër Europë, por mendoj se Vjena është qytet simbol i artit klasik dhe të dëshmojmë para botës se shqiptarët nuk janë popull që pjestarët e tij të trajtohen si qytetarë të rendit të dytë apo të shihen vetëm si viktima, apo të shihen vetëm si fajtor të problemeve në Ballkan siç duan të na japin etiketën, por fajtor janë të tjerët. Ne po paguajmë targën e rëndë për shkak të indolencës së shtetit shqiptar i cili nuk ka formuar një diplomaci pak më vigjilente për të ruajtur dinjitetin e shqiptarëve jashtë kufijve të Shqipërisë londineze. Mendoj, që tani me pavarësimin e Kosovës, diplomacia e saj po i plotëson disa vakume dhe dalë ngadalë do të ecin, dhe diplomacia shqiptare ka zënë t’i artikuloj kërkesat me tingull të qartë që edhe ne të radhitemi aty ku e kemi vendin në mesin e popujve të civilizuar dhe të lashtë të kontinentit.
Ju e thatë, se shpata dhe përkrenarja e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, janë porosi për ne, drama e juaj e ringjall porosinë, si po pritet kjo nga publiku, veçanërisht gjenerata e re?
Xhevat Limani: Unë projektin e kam punuar me qëllim, jo për të treguar historinë e Gjergj Kastriotit-Skënderbeu, këtë punë e ka bërë Barleti, Wudvord Longfellou, Jon Winthkop, Antonio Vivaldi, Kreçiq e shumë studiues e krijues arti, ku ka mbi dymijë e pesëqind vepra për Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, si shpëtimtar që ka mbrojtur perëndimin dhe mendoj se sjellja ime në skenë është motivuar nga një dispencë për strategjinë e Gjergj Kastriotit – Skënderbeu që e kam gjetur në Westpoint, në akademinë më të madhe ushtarake, ku strategjia e Skënderbeut mësohet lëndë mësimore gjashtë muaj. Për fat të keq në shtetin shqiptar kjo mësohet vetëm nja katër orë.
Si duket ju keni hulumtuar rreth veprës së Gjegj Kastriotit-Skënderbeut
Xhevat Limani: Po, jam hulumtues i Skënderbeut në arkivat në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ku më shumë më ka ndihmuar Piter Prifti, sekretar i Fan Nolit, i cili ka qenë 33 vjet profesor në Harvard University dhe më ka dhënë që nga historia e Gjon Butkokut dhe historian të tjerë të huaj që kanë shkruar për Gjergj Kastriotit-Skënderbeun. Një nga motivet kryesore është mesazhi në politikën shqiptare që dua të sjell, Gjergj Kastriotit-Skënderbeu ka folur me diplomat të huaj pa protokoll, do më thënë pa përkthyes në shtatë gjuhë. Pra, ai nuk ishte vetëm luftëtar i krahut por ai ishte edhe i mendjes, edhe në akademinë ushtarake që ishte, të jeniçerëve që përgatiteshin. Turqia duhet të krenohet me Gjergj Kastriotit-Skënderbeun, sepse ai për Turqinë ka marrë 17 vende duke ngritur flamurin e fitores gjerë në Eritre. Ndërsa, sa i përket Arbërisë apo Shqipërisë, mendoj se ai erdhi të mbroj pragun, apo erdhi nga ai dinjiteti që kishte; meqë Sulltani nuk e lejonte që të vij të ulet tek varri i të atit të tij Gjon Kastriotit, ashtu siç i ishte dhënë premtimi dhe kjo atë e detyroi nga ndjenja e brendshme atërore që të kthehet dhe ta mbrojë vendin e vet. Sot ka shumë dilema, shumë historian që thonë se ç’na duhet kjo mbrojtje kur zhduket gjysma e këtij populli, por ja që populli shqiptarë si popull i lashtë nga gjithë perandoritë tjera nuk është zhdukur dhe është ripërtërirë e cila ripërtëritje gjenetike, mendoj, ka të bëjë edhe me ambiciet dhe idealin e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, siç e thotë ai: “Me gen babe, me qumësht nëne; me sy shkabe dhe me dritë hëne.”
Ju jeni ndër ata që e bënë të ringjallet, porosia e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut me shfaqjen tuaj e cila do shumë mund e kohë të përgatitet dhe të shfaqet në shumë vende sipas projektit tuaj.
Xhevat Limani: Po, Gjegj Kastriotit-Skënderbeu kishte në ushtrinë e vet edhe austriak, pra ideja e NATO-së sot ka qenë ide e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, kjo mësohet tani në West Point (Akademia më e madhe ushtarake në botë). Për ta mundur imperatorinë duhet të bëhen forca të bashkuara të popujve të ndryshëm që e duan lirinë. Ai thotë: “Në ushtrinë time kisha shtatëmbëdhjetë kombe duke u nisur nga gjermanet, galet, austriakët, venedikasit e tjerë dhe t i more edhe tribalet, të cilët janë sllavë dhe ata ishin frikacak, por unë në netët pa hënë i mësova të këndonin dhe kështu e munden frikën e filluan të bëhen luftëtarë”.
E keni vizituar muzeun ku gjenden shpata dhe përkrenarja e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut?
Unë i kam vizituar edhe më përpara shpatën dhe përkrenaren këtu në Vjenë, kur qëndroj para tyre gjithmonë rimarr forcë dhe shtroj një pyetje sikurse që pyesin shumë prej nesh; shumë e madhe shpata! Unë kur e kam shkruar veprën Gjegj Kastriotit-Skënderbeu, natyrisht që kam hulumtuar defterët të mbretërisë osman, arkivat romake, austriake, hungareze e shumë tjerë gjerë te Arkivat Nacional në Uashington, kam mbi dyqind burime për këtë vepër të shkruar dhe çdo fjalë aty është e mbështetur në faktografi, ashtu që shumë njerëz mendojnë se jam historian kur flas në tribuna. Unë jam aktor-regjisor, kam kryer përveç aktrimit dhe letërsinë, kam shkruar njëzet libra, po vazhdoj të shkruaj, dhe nuk shkruaj keq dhe mes tyre është edhe “Tragjedia e Skënderbeut”, të cilën e kam përkthyer në anglisht së bashku me një profesor amerikan i cili është edhe poet dhe do të luaj në Brodwey dhe New York në fund të nëntorit në anglisht, sepse dua që të sheh dhe bota, çfarë protagonisti është ky Gjegj Kastriotit-Skënderbeu. Nuk është ndonjë njeri imagjinar dhe një figurë imagjinare ashtu siç i fryjnë heronjtë. Ne ende nuk i kemi dal borxhit krye heroit tonë.
Po rreth publikut, mund të thoni diçka?
Është kënaqësi dhe frymëzuese kur salla është e mbushur. Unë kam dashur që ta bëjë të ditur fuqinë e fjalës së tij, ndërsa dihet fuqia e shpatës së tij. Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, mes tjerash ka qenë edhe filozof, ka qenë eruditë, njeri i mendimit, psikolog, ka qenë njeri cili ka ditur t’i dëgjoj e kumtoj dhe baza e kësaj shfaqjeje ka qenë në aftësinë oratorike të Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, si të flasim me ushtarë për fitore, si të flasim me ushtarët e mundur, si të flasim me tradhtarët. Dhe, ai jep jo rastësisht mesazhe shumë të fuqishme të cilat, mendoj, lufta e Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës i mori si elemente pozitive gjë që u çmua shumë në nivele botërore, kur thotë: mos vrisni robër lufte që dorëzohen. UÇK mes tjerash mund të krenohet me dy gjëra: nuk vrau robër që u dorëzuan dhe nuk vrau fëmijë e as gra e pleq. Kjo është ushtria e mirëfilltë e cila mësohet edhe në Westboyn, kjo është ushtria e mirëfilltë e idesë së madhe të Gjegj Kastriotit-Skënderbeut. Jo rastësisht doktrina e NATO është ngritur mbi idenë e doktrinës së krye heroit tonë kombëtar.
Ideja e ngritjes së Teatrit Shqiptar në Vjenë e nisur nga regjisori i ri Safet Sadiku, e cila mendoj se do ishte një mburrje për ne, si e shpjegoni ju këtë nismë?
Po, unë dua ta përkrah regjisorin e ri Safet Sadiku për nismën e tij rreth teatrit shqiptar në Vjenë i cili duket i ri por ka shumë energji. Mes tjerash unë jam edhe nënpresident i artistëve shqiptarë në botë, jam pedagog dhe dua ta mbështes në format e mundshme. Fundi, më mirë është që shqiptarët të hapin teatro se sa të merren me gjëra negative që nuk i përkasin racës njerëzore. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shfaqjen e bëjë me debat, pasi mbaron shfaqja dhe aty marrin pjesë shikuesit nga shumë kombe e rrethe sociale dhe ndodhë të ketë edhe ndonjë anglez, ndonjë irlandez, turk, kroat apo ndonjë serb, grek dhe jam i përgatitur nga arkivi im për debat i cili ndonjë herë zgjatë deri në katër orë.
Ju e thatë, se gjithë kjo Evropë ka origjinën e gjakut tonë, një thënie e bazuar apo.
Xhevat Limani: Po, absolut. Kur gjaku ynë pellazgët zbritën në krah të shqiponjës para Ateu dhe Mëmëdheu dhe dymbëdhjetë mijë vjet më vonë Kadmi kur erdhi për t’i sjell shkronjat nga Fenekia, pra i martuar me Harmonin dhe kishte lindur djalin e parë Ilirin. Pastaj gjaku arbëror pësoi transformime të ndryshme, por nga gjithë këto tufane e vërshime nuk u nënshtrua, vazhdoi. Pra është një nga popujt e lashtë, popujt e zotit që ka vazhdimësi dhe për luftëra shkon, rritet shumohet po edhe vdesin, në fund mbijeton, pra një Feniks i çuditshëm. Unë besoj në ri shndritjen e shpirtit të gjenit shqiptar. Popujt tjerë ne na kanë dëmtuar shumë duke përkrahur popuj të pa qenë, siç ishte rasti me Greqinë. Grekët nuk kanë qenë fare në Luftën e Trojës, kanë ardhur gjashtëqind vjet pas Luftës së Trojës. Nuk ka pasur popull grek dhe nga njëmijë anije që shkuan në Luftën e Trojës, nëntëqind e gjashtëdhjetë prej tyre ishin luftëtarë pellazgë-ilir. E kanë kot të tjerët që torturojnë historinë e një populli, ta mbulojnë me pluhur e baltë, por kristali është kristal dhe rri në thellësinë e tokës dhe për atë arsye është i rrallë, e qymyr ka në sipërfaqe të tokës sa të duash. Mendoj se shqiptarët janë një popull kristal dhe herët a vonë do të shkëlqejnë me tërë dritë rimën hyjnore para fakteve dhe dëshmisë civilizuese.
(Bisedoi Hazir Mehmeti, 9 prill 2017)
 Aktori dhe regjisori Xhevat Limani |
Vërëjtje: Artikujt e botuar në albaniapress.com nuk shprehin domosdoshmërisht mendimet e stafit moderues! |
| Vlerësimi juaj për lajmin |
 |
|
|
|
|
| I keq |
I dobët |
I mirë |
Shumë i mirë |
I mrekullueshëm |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
| Është vlerësuar nga 1 vizitorë |
| Lexuar:
1,437 herë
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| Isuf Bytyçi: Bashkëbisedim me Tomë V. Gash... |
E diel, 27 dhjetor 2020 - 20:34
Tomë V. Gashi është avokat, që nga viti 1992, i cili kryesisht, ka punuar gjyqtar për çështje penale 5 vite! Para kësaj kohe, ka punuar në Prokur... |
| KRAHËT E SHQIPES |
E mart, 19 nntor 2019 - 03:25
Bashkëbisedim me Marsela Koçin, veprimtare e çështjes kombëtare dhe kryetare e „Lëvizjës KRAHËT E SHQIPES“
⁃ Kush është zonja. Ma... |
më shumë nga - Intervista » |
|
|
|
|
|
